آیا فیزیک نیوتونی غلط است؟

اخیرا سخنرانی داشتم با عنوان «نقش یادگیری محاسباتی در علوم تجربی» در مدارس میان‌رشته‌ای نسبت ریاضیات با علوم دیگر.

فیلم سخنرانی را هم می‌توانید اینجا مشاهده کنید.

در این سخنرانی سعی کردم سه نسل یا سه عمق از نقش ریاضیات در علوم تجربی، مثلا فیزیک یا زیست را مطرح کنم. اگرچه به برخی از این نسل‌ها فقط اشاره‌ای کردم. این سه نسل به صورت زیر بود:

• ۱- نسل اول: ریاضیات به عنوان چوب‌دست علوم دیگر
• ۲- نسل دوم: ریاضیات به عنوان هویت‌ده به علوم دیگر
• ۳- نسل سوم: علوم داده، صورت‌بندی جدید برای گزاره‌های علمی

اما یک موضوعی که خیلی سوال برانگیز بود، این بود که آیا «فیزیک نیوتونی غلط است»؟ این جمله خیلی به مخاطبین برخورد و تلاش‌هایی کردند برای اینکه این جمله را تلطیف کنند.

حالا واقعا آیا فیزیک نیوتونی غلط است؟ به نظر می‌رسد که جواب مثبت باشد! و البته بنده این حرف را نمی‌زنم، بلکه نسبیت این را می‌گوید. (چون برخی مخاطبین سعی می‌کردند بگویند این نظر شخصی بنده است!)

ولی اگر بخواهیم دقیق‌تر این جمله را بررسی کنیم، باید بگوییم «فیزیک نیوتونی، در ابعاد خاص، در شرایط خاص، تقریبا درست جواب می‌دهد.» به عبارت دیگر اگر با دقت ریاضیات به فیزیک نیوتونی نگاه کنیم، یعنی اگر فکر کنیم که F=ma یک گزاره ریاضی است، البته این گزاره غلط است (در حقیقت یا فیزیک نسبیت درست است یا این گزاره). اما بالاخره ربطی به حقیقت دارد، درست است؟ شاید جمله‌بندی فوق آن ربطی باشد که فیزیک نیوتونی به حقیقت دارد.

و البته توجه کنیم که فلسفه علم اعتقاد دارد چه بسا ربط خاصی هم بین فیزیک و حقیقت نباشد. بلکه فقط فیزیک نیوتونی کار می‌کند. سعی کردم در این سخنرانی توضیح بدهم که چرا فیزیک نیوتونی با اینکه غلط است کار می‌کند. امیدوارم جالب باشد.